[Fragmenten]

 

 

 

NEW AGE, OLD AGE

 

-           "Dus U bent niet bang?"

-           "Natuurlijk ben ik bang. Iedereen is bang, ook al geeft bijna niemand het toe. Wie 's nachts naar boven kijkt en niet wordt geïntimideerd - die is blind. En ben je je eenmaal bewust van het oneindige, koude universum om je heen en in je, dan kan een strakblauwe, zonnige lucht nog verschrikkelijker zijn. Omdat je weet wat die verbergt. Het hoort erbij, maar wennen doet het niet."

-           "Waarom niet? Ik bedoel: waarom kunt U zich daar niet bij neerleggen?"

-           "Omdat ik dat niet wil. Één ding weet ik zeker: ik ga dood, net als jij. Niks bijzonders: gewoon de eerste hoofdwet van de thermodynamica. Een minuscuul hobbeltje in de totale entropie. Reden genoeg voor paniek, lijkt me. Of om gek te worden. Maar geen reden om willekeurige sprookjes te geloven. Ik leg me er niet bij neer, maar koester mijn angst."

-           "Maar stel dat er iets, een theorie, een therapie, bestond die daar tegen opgewassen was - zou U er geen gebruik van zou maken?"

-           "Er is een verschil tussen wat waar is, en wat werkt. Een placebo kan even goed werken als een aspirientje, maar dat komt omdat je gelóóft dat het werkt. In ieder geval werkt het niet als je zonder omhaal verteld wordt dat het een kalktabletje is. En die informatie wil ik hebben. Ik wil weten, zien, voelen."

-           "Het klinkt mij nogal hardvochtig in de oren. Wat schiet U ermee op? Een gelukkiger leven? Waar is de warmte, het leven, de menselijkheid?"

-           "Tja, als je groter wordt ontdek je dat Sinterklaas niet bestaat. Geen vrolijke ontdekking, maar wel onvermijdelijk. En na verloop van tijd merk je dat er mee te leven valt: nieuwsgierigheid en achterdocht zijn vruchtbaarder dan blind geloof. Daarom heb ik het land aan die nieuwe 'zingevingsindustrie', zoals jullie het zelf noemen. Ik hoef geen nieuwe Sinterklaas om in te geloven."

-           "Akkoord - U ziet niets in New Age, maar waarom die felheid? Als het voor anderen wél werkt?"

-           "Natuurlijk kan ik niemand tegenhouden die spontaan afstand wil doen van zijn gezond verstand, zijn vrije wil of zijn geld. Of van alle drie tegelijk. Maar een prettig gezicht vind ik het niet. Ik vermoed dat het alleen de aanhangers zijn die zo naïef zijn. De bedenkers en exploitanten van die modieuze fopspenen zijn gewoon uit op geld, macht, status. Of ze nu zelf in hun theorieën geloven of niet."

 

-           "Maar wat is er tegen om de mens als geheel te zien, in relatie met de aarde en de natuur?"

-           "Zo op het oog is daar niets mee aan de hand. Het is ook niets nieuws. In feite gaat het daar in kunst en wetenschap al eeuwenlang om: een volledig en samenhangend beeld van de mens en zijn omgeving scheppen. Maar dat valt tegen. Omdat de werkelijkheid telkens ingewikkelder blijkt dan je aanvankelijk denkt, en omdat hij een stuk onherbergzamer is dan we ons kunnen voorstellen.

-           "Hoe bedoelt u?"

-           "De aarde, en wat erop leeft, vormt een tamelijk stabiel systeem. Maar die stabiliteit is te danken aan miljoenen organismen, waaronder de mens, die elkaar voortdurend naar het leven staan en verzwelgen. En voorlopig is dit de enige leefbare wereld die we kennen. Daarbuiten is het nog aanzienlijk killer, om over de afgronden van het menselijk bewustzijn maar te zwijgen. Bovendien lijkt er geen einde te zijn aan de complexiteit - nooit zal iemand nog een volledig overzicht van de gekende werkelijkheid hebben. Het heeft even geduurd voor het doordrong, maar nu slaat men massaal op de vlucht. Op zoek naar een eenvoudige, geruststellende visie op het bestaan: New Age, antroposofie, voetzoolmassage en andere vormen van heilgymnastiek.

-           "En de kunst - biedt die geen troost?"

-           "Misschien. Al was het maar doordat je je minder alleen voelt. Want goede kunst is méér dan fluiten in het donker. Méér dan een therapie om de kale, onheilspellende wanden van het bestaan op te fleuren met angstverdrijvende decoratie. Kunst moet ons de afgrond tonen, zodat we weten waar we staan. Dat helpt. Soms."